Οδηγός συντήρησης λάπτοπ
Σκοπός του οδηγού είναι να καλύψει, όσο το δυνατόν καλύτερα, τον λόγο για τον οποίον χρειάζεται η συντήρηση καθώς και την διαδικασία αποσυναρμολόγησης του μηχανήματος, με τα σημεία προσοχής.
Λόγω της πανσπερμίας μοντέλων λάπτοπ, δεν καθίσταται δυνατόν να γίνει ένας εξειδικευμένος οδηγός συντήρησης.
Με λίγα λόγια, ο βασικότερος εχθρός του λάπτοπ είναι οι υψηλές θερμοκρασίες που δημιουργούνται στο εσωτερικό του. Μερικά συμπτώματα είναι η υψηλή θερμοκρασία στα πλαστικά μέρη, η συνεχής λειτουργία του ανεμιστήρα, το ξαφνικό κλείσιμο του υπολογιστή, ακόμα και η καθυστέρηση λειτουργιών. Σκοπός μας είναι να κρατάμε το μηχάνημα όσο το δυνατόν γίνεται σε χαμηλά επίπεδα θερμοκρασιών.
Η σωστή θέση, η συντήρηση και η σωστή λειτουργία του λάπτοπ εξασφαλίζουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, που έχει ως σκοπό την μακροζωία του.
Βέβαια υπάρχουν και μη ελεγχόμενοι παράγοντες από τον χρήστη, όπως η κακή μηχανική κατασκευή του μηχανήματος ή σε κακές παρτίδες υλικού (βλέπε GPU Nvidia έτους κατασκευή περι το ΄07) ή κακή ποιότητα υλικών. Από πλευράς χρήστη όμως θα πρέπει να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια.
Τα λάπτοπ που κρυώνουν.
Η τοποθέτηση του λάπτοπ πάνω σε κουβέρτες, παπλώματα, κρεβάτια, καναπέδες και γενικότερα σε σημεία που δεν επιτρέπουν την σωστή είσοδο και έξοδο του αέρα θα πρέπει να αποφεύγονται ή να χρησιμοποιούμε τις βάσεις που κυκλοφορούν στο εμπόριο, με ή ακόμα και χωρίς ανεμιστήρα. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να πω ότι, σε περίπτωση που το λάπτοπ μας το έχουμε σε μια σταθερή θέση και θέλουμε να βάλουμε κάποια βάση με ανεμιστήρα, καλό θα ήταν η τροφοδοσία της βάσης να γίνεται από εξωτερικό και μάλιστα αυτοτροφοδοτούμενο διανομέα (hub) usb. Ο λόγος είναι σύνθετος αλλά θα τον πω όσο ποιο απλά γίνεται, οτιδήποτε δουλεύει πάνω σε ένα λάπτοπ, εσωτερικό ή εξωτερικό, του αυξάνει την θερμοκρασία του. Αν πάλι δεν θέλουμε πολλά καλώδια ας αρκεστούμε σε μια θύρα usb, καλύτερο από το τίποτα.
Εμείς και τα κατοικίδια μας απέναντι στο λάπτοπ.
Μου έχουν πέσει στα χέρια μου, πολλά λάπτοπ και έχω συναντήσει περιπτώσεις που οφειλόταν σε κάποιο κομματάκι ψωμί που έπεσε πίσω από πλήκτρο και δεν πατιόταν, σε κουνούπι που έκατσε ανάμεσα στις επαφές του ΚΒ connector (όσο αστείο και αν ακούγεται συνέβη), με αποτέλεσμα να μην ανοίγει ο υπολογιστής παρά μόνο εάν υπήρχε πατημένο κάποιο πλήκτρο συνεχώς, βλάβες από υγρά είναι το πιο συνήθης και άλλα πολλά.
Με λίγα λόγια το λάπτοπ δεν είναι πιάτο, δεν είναι δίσκος δεν είναι τραπέζι.
Σπίτια που έχουν κατοικίδια με τρίχωμα που πέφτει θα πρέπει να συντηρούν τα μηχανήματα τους συχνότερα και αν είναι δυνατόν να σκουπίζουν τα σάλια τους από πάνω πριν το πάνε στον τεχνικό (και αυτό έχει συμβεί).
Συντήρηση.
Η συντήρηση του λάπτοπ χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, του λογισμικού (software) και του υλικού (hardware).
Λογισμικό (software)
Όπως είπα και παραπάνω ότι δουλεύει πάνω στο λάπτοπ του αυξάνει την θερμοκρασία του. Τα προγράμματα που τρέχουν χρησιμοποιούν CPU, GPU, RAM και άλλα εξαρτήματα, τα οποία καταναλώνουν ρεύμα, με συνέπεια την αύξηση της θερμοκρασίας. Με λίγες απλές κινήσεις μπορούμε να εξασφαλίσουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα αλλά και γρηγορότερες επιδόσεις.
1. Ρυθμίζουμε τα προγράμματα μας, να μην τρέχουν από μόνα τους κατά την εκκίνηση και στο παρασκήνιο, παρά μόνο εφόσον τα καλέσουμε, όπως επίσης και τις λειτουργίες τους που αφορούν τον έλεγχο για αναβαθμίσεις.
2. Τρέχουμε λογισμικά εκκαθάρισης μητρώου και περιττών καταλοίπων, τα περισσότερα από αυτά έχουν και μενού διαχείρισης, για τον έλεγχο των εγκατεστημένων προγραμμάτων μας ώστε να τα ρυθμίζουμε να μην τρέχουν κατά την εκκίνηση του υπολογιστή.
3. Κάνουμε ανασυγκρότηση δίσκων.
4. Αποφεύγουμε να παίζουμε πολλές ώρες παιχνίδια με υψηλές απαιτήσεις, τα λάπτοπ δεν είναι παιχνιδομηχανές.
5. Εγκαθιστούμε ελαφριά αντιικά προγράμματα.
6. Εγκαθιστούμε νεότερες εκδόσεις BIOS, οι οποίες μπορεί να έχουν καλύτερη διαχείριση ανεμιστήρων με αποτέλεσμα την καλύτερη ψύξη. Σε κάθε περίπτωση διαβάζουμε τις βελτιώσεις που προσφέρουν οι νεότερες εκδόσεις, πισωγυρίσματα δεν έχει μετά από την εγκατάσταση, παρά μόνο μετά από επαναπρογραμματισμό σε επίπεδο chip.
Υλικό (Hardware)
Όπως είπα και παραπάνω λόγω πανσπερμίας μοντέλων, δεν είναι εφικτή η ακριβής επεξήγηση, παρά μόνο να δοθούν κάποιες γενικές γραμμές.
Ας ξεκινήσουμε από το σύστημα ψύξης και την λειτουργία του.
Είναι πολύ απλό, ένας ανεμιστήρας ρουφάει αέρα από την κάτω πλευρά ή από την επάνω (πληκτρολόγιο) και τον διοχετεύει σε μια χάλκινη ψήκτρα που με την σειρά της έρχεται σε επαφή με μερικά κύρια chip όπως CPU, GPU, Northbridge, ίσως Southbridge και PCH. Εδώ θα ήθελα να πω ότι ανάμεσα της ψήκτρας και του πυριτίου, βάζουμε μια θερμοαγώγιμη αλοιφή ή κάποιο κομμάτι θερμοαγώγιμου υλικού (thermal pad), με σκοπό την αποδοτικότερη μεταφορά ψύξης. Από τα παραπάνω chip, η CPU έχει αισθητήρα θερμοκρασίας, κάποιες GPU, PCH, ΝΒ και καθόλου τα SB. Τι σημαίνει αυτό, αν δηλαδή κάποιο από τα παραπάνω πιάσει την προκαθορισμένη μέγιστη θερμοκρασία δίνει σήμα να κλείσει το μηχάνημα. Καλά μέχρι εδώ αλλά σκεφτείτε τον συνδυασμό τον πραγμάτων, να έχει αισθητήρα η CPU και όχι η GPU. Όπως είναι γνωστό η CPU δουλεύει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες από την GPU, δηλαδή αν η GPU καίγεται, το σύστημα δεν θα κλείσει αν η CPU δεν δώσει εντολή. Το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους συνδυασμούς.
Ας περάσουμε όμως στο πρακτικό κομμάτι.
Αποσυναρμολόγηση - Συναρμολόγηση
1. Διώχνουμε τον στατικό ηλεκτρισμό από πάνω μας ή αν έχουμε αντιστατικό βραχιόλι το φοράμε.
2. Βγάζουμε την μπαταρία πριν κάνουμε οτιδήποτε.
3. Κάθε βίδα, την προσέχουμε γιατί μπορεί να είναι μοναδική η θέση της, ιδιαιτέρως του πληκτρολογίου που θα έχει ένδειξη (μπορεί να είναι κοντή, αν δεν μπει η ίδια μπορεί να τραυματίσει το KB και να κάψει μέχρι και τον ΚΒController).
4. Δεν ζορίζουμε τα πλαστικά, με μια πένα ξεκουμπώνουν εύκολα, δεν χώνουμε κατσαβίδια και μαχαίρια.
5. Καλωδιοταινίες (ribbon), προσέχουμε πως τις βγάζουμε και δεν τις ζορίζουμε στο βάλε γιατί μπορεί να διπλώσει κάποια επαφή χωρίς να το καταλάβουμε με καταστροφικά αποτελέσματα. Καλώδια LCD, WiFi προσέχουμε την διαδρομή τους και προσέχουμε να μην τα ζορίζουμε - πληγώσουμε, είναι ιδιαίτερα και ευαίσθητα.
6. Το σύστημα ψύξης έχει αρίθμηση για βίδωμα - ξεβίδωμα.
7. Χρησιμοποιούμε ισοπροπυλική αλκοόλη για καθαρισμό και μόνο.
8. Δεν θα σταθώ σε πια πάστα, αλλά στον τρόπο εφαρμογής, δεν την βάζουμε με το κιλό! Σε περίπτωση που έχει thermal pad (κάτι σαν μαστίχα) το αντικαθιστούμε οπωσδήποτε, με thermal pad ή μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με copper pad (τετράγωνο κομμάτι χαλκού) συγκεκριμένου πάχους, που πιστεύω είναι το καλύτερο. Ο τρόπος εφαρμογής του είναι ο εξής, βάζουμε θερμοαγώγιμη στο chip όπως περιγράφετε παραπάνω αλλά και στην ψήκτρα όπου έρχεται σε επαφή με το κομμάτι χαλκού.
Προσοχή με την διάσταση και το πάχος του χαλκού, μην ξεχνάτε ότι ο χαλκός είναι καλός αγωγός και μπορεί να δημιουργήσει βραχυκύκλωμα αν παραπέσει λόγο μη καλής εφαρμογής του με την ψήκτρα. Επίσης μπορεί να τραυματίσει το πυρίτιο του BGA και να αχρηστέψει το chip.
9. Καθαρίζουμε γρίλιες εξαγωγής, πλαστικά μέρη, ψήκτρα, ανεμιστήρα και προσέχουμε μην σπάσουμε κάποιο φτερό, αν μπορούμε λιπαίνουμε τον ανεμιστήρα. Αν θέλουμε χρησιμοποιούμε πεπιεσμένο αέρα, ηλεκτρικό blower, κομφλερ εφόσον γνωρίζουμε ότι έχει χαμηλή πίεση και δεν πετάει νερό.
10. Φυσάμε προσεκτικά το ΜΒ και με ένα πινελάκι, κατά προτίμηση αντιστατικό, καθαρίζουμε επίμονες σκόνες και εσωτερικά θυρών usb, hdmi και ότι άλλο έχουμε.
11. Επανατοποθετούμε τα πάντα με την σειρά που τα βγάλαμε με ιδιαίτερη προσοχή χωρίς ζόρισμα.
12. Καθαρίζουμε οθόνη και πληκτρολόγιο με ήπια καθαριστικά με ένα πανάκι (microfiber είναι το καλύτερο). Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και σκούπα με μικρό στόμιο για να ρουφήξουμε σκόνη από το πληκτρολόγιο.
13. Η μπαταρία πρέπει να είναι πάνω στο λάπτοπ μπορεί να αυξάνει την θερμοκρασία κατά την φόρτιση αλλά αν κάνουμε όλα αυτά που περιγράφονται παραπάνω δεν θα έχουμε πρόβλημα. Πρέπει να την δουλεύουμε χωρίς το καλώδιο και όταν ξεφορτίζει να την φορτίζουμε και ξανά από την αρχή να κάνει κύκλους. Μας προστατεύει το λάπτοπ από άλλα πιθανά προβλήματα.
Αυτά είναι κάποια πράγματα τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τον φορητό μας. Θα ήθελα να πω ότι όποιος δεν είναι εξοικειωμένος, ας κάνει μόνο την συντήρηση λογισμικού και την εξωτερική καθαριότητα του λαπτοπ. Για το σύστημα ψύξης ας πάει το μηχάνημα σε κάποιον τεχνικό.
Τα παραπάνω είναι προσωπικές γνώμες και ήρθαν μετά από καιρό με την ενασχόληση μου με τους Η/Υ. Αν έχω ξεχάσει κάτι ή κάποιο μέλος έχει κάποιον τρόπο διαφορετικό ας τον κατάθεση, για την πληρότητα του οδηγού.
Τα μέτρα προστασίας που πρέπει να λαμβάνονται για τον χειρισμό ηλεκτρονικών συσκευών και εξαρτημάτων περιγράφονται στα εγχειρίδια JEDEC/IPC.
